Край белых буслоў. Вобраз Радзімы ў творах беларускіх мастакоў XVIII–XXI стст.

У большасці жывапісцаў вобраз Радзімы ўстойліва асацыіруецца з услаўленнем беларускай прыроды. Пейзажны жанр у беларускім жывапісе і графіцы мае даўнюю гісторыю. Ужо ў творах іканапісу і кніжнай гравюры пачатку XVIII стагоддзя мы бачым яго элементы. 

Многія беларускія мастакі пазнейшых перыядаў прысвяцілі ўсю сваю творчасць Беларусі, захапляліся яе прыроднай прыгажосцю, тым кутком, дзе яны нарадзіліся і выраслі. Іх творы адлюстроўвалі як бязмежныя прасторы, так і зацішныя паселішчы нашай краіны. У беларускай прыродзе ёсць сваё непаўторнае зачараванне і безумоўная прыгажосць. Гэта бясконцая прастора лугоў, якія сыходзяць за гарызонт поля, доўгія стужкі вялікіх рэк і блакітныя бязмежныя азёры. Поры года – асаблівая тэма ў творчасці мастакоў. Беларуская прырода паўстае то заснежанай, то абуджанай, то залітай летнім сонцам, то апранутай у багатыя ўборы восені. Паказаць вобраз роднай зямлі шматпланавым як у часе і тэмах, так і ў мастацкіх стылях – асноўная мэта і канцэпцыя выставы.

Пейзажны жывапіс Беларусі канца XIX стагоддзя прадстаўлены імёнамі Ф. Рушчыца, А. Гараўскага, С. Жукоўскага, В. Бялыніцкага-Бірулі. Мастакі распрацоўвалі від пейзажа, дзе галоўнай задачай з’яўляецца лірычнае адлюстраванне характэрнага матыву роднай прыроды. У іх творчасці важнае месца займае пейзажны эцюд ці пейзаж, напісаны непасрэдна з натуры. Традыцыі гэтых майстроў працягваў Юдэль Пэн з яго характэрнымі выявамі Віцебска і гарадскіх ускраін.

У ХХ–ХХI стагоддзях да тэмы радзімы ў пейзажным жывапісе звярталіся многія беларускія мастакі. Для іх твораў характэрна злучэнне лірычнага пачатку і эпічны ахоп свету. Жывапісцам было важна, грунтуючыся на канкрэтнай мясцовасці, якая станавілася аб’ектам адлюстравання, стварыць абагульнены эпічны вобраз роднага края (В. Цвірка, М. Данцыг, В. Грамыка, П. Масленікаў, Д. Алейнік і інш.). Адчуванне адзінства ўнутранага свету чалавека і прыроды, пачуццё непарыўнай сувязі з зямлёй знаходзіла адлюстраванне ў творах беларускіх майстроў, дзе створаны па-філасофску змястоўныя, сімвалічна насычаныя вобразы роднай прыроды.

Вобраз Радзімы, роднага края стаў адным з галоўных матываў у творчасці беларускіх мастакоў розных пакаленняў і мастацкіх традыцый. Калекцыя беларускага мастацтва XVIII–ХХI стст. Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь – яркае таму пацвярджэнне. Многія жывапісцы, графікі, скульптары на працягу некалькіх стагоддзяў звароту да гэтай тэмы ўнеслі важны ўклад у фарміраванне мастацкага вобраза нашай радзімы ў выяўленчым мастацтве.

Выставачны праект рэалізаваны пры падтрымцы гранта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у сферах навукі, адукацыі, аховы здароўя, культуры, маладзёжнай палітыкі і ў рамках мерапрыемстваў, прысвечаных Году міру і стварэння.

Куратар выставы – вядучы навуковы супрацоўнік Л. Л. Сысоева