Мітрапаліт Філарэт (у свеце Вахрамееў Кірыла Варфаламеевіч, нарадзіўся 21 сакавіка 1935 г., г. Масква) – праваслаўны царкоўны дзеяч Беларусі. З 10 кастрычніка 1978 года быў прызначаны Мітрапалітам Мінскім і Беларускім, з 16 кастрычніка 1989 года – Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі, пастаянны член Сінода Рускай Праваслаўнай Царквы, старшыня Сінода Беларускага Экзархата. З 1992 года – Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі, свяшчэннаархімандрыт Свята-Успенскага Жыровіцкага манастыра. Са снежня 2013 года – ганаровы Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі.
Прыбыццё на Беларусь Уладыкі Філарэта стала прадвесцем будучых перамен у царкоўным жыцці.
Дзякуючы аўтарытэту Мітрапаліта Філарэта ў Беларусі пачалося ўзнаўленне гістарычных епіскапскіх кафедраў. У Полацку, Пінску і Магілёве гэта адбылося ў кастрычніку 1989 года; у Гомелі і Брэсце – у студзені 1990 года; у Навагрудку і Гродне – у кастрычніку 1991 года; у Тураве і Віцебску – у маі 1992 года. У 1989 годзе быў заснаваны Беларускі Экзархат, які аб’яднаў усе епархіі ў адзіную царкоўна-адміністрацыйную структуру.
У тым жа годзе Царкве былі вернуты Полацкі Свята-Еўфрасіннеўскі манастыр і Гродзенскі манастыр Нараджэння Маці Божай; з 1 верасня 1989 года аднавіліся заняткі ў Мінскай духоўнай семінарыі, размешчанай у Жыровічах.
Найважнейшым паказчыкам, што сведчыць аб уздыме царквы, з’яўляецца рост колькасці дзеючых праваслаўных храмаў і манастыроў Беларусі, якія вядуць шырокую асветніцкую, дабрачынную і місіянерскую дзейнасць.
Знамянальнай падзеяй у жыцці беларускага народа стала ўзнаўленне старажытных святынь – духоўнага сімвала Беларусі – Крыжа Прападобнай Еўфрасінні, ігуменні Полацкай, і яе срэбнай ракі. У 1997 годзе адбылося ўрачыстае вяртанне ў Полацкі Спаса-Еўфрасіннеўскі сабор выявы Крыжа, адноўленага сучасным майстрам Мікалаем Кузьмічом. У 2007 годзе, у Дзень памяці прападобнай, адбылося асвячэнне ўзноўленай ракі, дзе спачываюць яе нятленныя мошчы.
Уцешнай падзеяй у жыцці вернікаў Беларусі стаў шэраг кананізацый, здзейсненых у апошні час. Яны сведчаць пра жыццяздольнасць Царквы, пра ўзрастаючае, усё больш паглыбленае асэнсаванне яе гістарычнага мінулага.
12 чэрвеня 2003 года падпісана асноватворная Дамова аб супрацоўніцтве паміж Рэспублікай Беларусь і Беларускай Праваслаўнай Царквой, якая заклала падмурак наступнага супрацоўніцтва царквы і дзяржавы. Рэалізуюцца праграмы супрацоўніцтва Беларускай Праваслаўнай Царквы з шэрагам міністэрстваў: культуры, адукацыі, інфармацыі, працы і сацыяльнай абароны, з Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі, Беларускім дзяржаўным універсітэтам і гэтак далей. Сферамі супрацоўніцтва дзяржавы і царквы з’яўляюцца духоўнае, маральнае, патрыятычнае выхаванне і адукацыя дзяцей і моладзі, міратворчасць, справы міласэрнасці і дабрачыннасці, клопат аб умацаванні маральнага і фізічнага здароўя людзей, падтрымка інстытута сям’і, мацярынства і дзяцінства, ахова, узнаўленне і памнажэнне гістарычнай спадчыны, захаванне навакольнага асяроддзя.
У рамках святкавання юбілеяў Мітрапаліта Філарэта на працягу шэрага гадоў у Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь рэгулярна праходзілі выстаўкі сакральнага мастацтва, якія ўладыка наведваў асабіста, у фондах музея захоўваюцца яго памятныя рэчы: мітра і панагіі з выявамі Хрыста і Маці Божай.
Пахаваны Мітрапаліт Філарэт у Жыровіцкім манастыры, узнаўленню якога ён аддаў шмат сіл і часу. Па благаславенні Ўладыкі ў 2009 годзе ў музей былі перададзены 7 абразоў з галоўнага іканастаса Жыровіцкага манастыра, якія пасля рэстаўрацыі дэманстраваліся на шматлікіх музейных выстаўках.
У 2022 годзе ўстаноўлены помнік мітрапаліту Філарэту каля галоўнага ўвахода ў Свята-Духаў сабор у Мінску, памятны знак на сцяне храма Аляксандра Неўскага на мінскіх Ваенных могілках, на тэрыторыі Гродзенскага кляштара Нараджэння Маці Божай адбылося адкрыццё і асвячэнне бюста Мітрапаліта Філарэта.
