Гісторыя стварэння карціны “Мінск 3 ліпеня 1944 года” пачынаецца з таго самага дня, падзеям якога яна прысвечаная. 3 ліпеня 1944 года мастак сам быў сведкам і ўдзельнікам сустрэчы ацалелымі жыхарамі Мінска часцей 3-га Беларускага фронту, якія ўваходзілі ў горад. Адлюстраванае ў карціне пачуццё радасці вызвалення, адчуванне эмацыйнага ўздыму, якое перажывалі ў той дзень мінчане, было знаёмае яму не па чутках. У сакавіку 1945 года мастак заключыў дагавор на стварэнне манументальнага твора, прысвечанага гэтай падзеі. Спачатку меркавалася, што палатно ўпрыгожыць фае залы пасяджэнняў Дома ўрада БССР. Гэта і вызначыла маштабныя памеры твора — каля 5 метраў у шырыню і 3 метраў ў вышыню.
Мастак працаваў над творам доўга і старанна. Праца была завершаная толькі ў 1955 годзе. На прызначанае для яе спачатку месца ў Доме ўрада БССР карціна ўжо не трапіла, а пасля Другой дэкады беларускага мастацтва ў Маскве па ініцыятыве дырэктара Дзяржаўнага мастацкага музея БССР Алены Васільеўны Аладавай была перададзеная ў фонды музея. Пазней яна не раз экспанавалася на ўсесаюзных і рэспубліканскіх выставах, а з 2006 года з’яўляецца адной з дамінантаў у пастаяннай экспазіцыі беларускага мастацтва ХХ стагоддзя. Твор зрабіўся настолькі папулярным, што шмат разоў рэпрадукаваўся ў друкаваных выданнях і падручніках і стаў сапраўдным сімвалам свята вызвалення Беларусі.
У фондах Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь захоўваецца 5 эскізаў кампазіцыі, 18 эцюдаў — распрацовак асобных вобразаў і сцэн, больш за 80 падрыхтоўчых малюнкаў і накідаў. Для карціны мастаку пазіравалі сваякі (у тым ліку жонка і сын Анатоль), сябры, суседзі, салдаты Беларускай вайсковай акругі. Замалёўкі мастак рабіў і ў горадзе, дзякуючы чаму на карціне вельмі дакладна паказаны разбураны вайной раён плошчы Свабоды. На выставе прадстаўленая найбольш цікавая частка гэтага агромністага матэрыялу.
Валянцін Віктаравіч Волкаў (20.04.1881–9.11.1964) нарадзіўся ў горадзе Яльцы Арлоўскай губерні ў сям’і наследных мастакоў. У мастацкіх выставах удзельнічаў з 1903 года. У 1915 годзе скончыў Вышэйшае мастацкае вучылішча пры Імператарскай акадэміі мастацтваў. Жыў у Беларусі з 1923 года, у Мінску — з 1929. Выкладаў у Віцебскім мастацкім тэхнікуме (1923–1929), Мінскім мастацкім вучылішчы (1947–1949), Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце (1953–1964). Народны мастак Беларускай ССР (1955).
Выстава працуе па 4 жніўня 2025 года.
Куратар выставы — Корзун Франц Валер’евіч, навуковы супрацоўнік выставачнага аддзела Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь.
