Бюст Саламона Міхоэлса - Нацыянальны Мастацкі Музей Рэспублікі Беларусь

Скульптар, графік, жывапісец, заслужаны дзеяч мастацтваў БССР Абрам Бразер належыць да таго пакалення мастакоў, якія сваёй творчасцю ўпісалі старонку ў гісторыю беларускага мастацтва ў паслярэвалюцыйныя гады. Бразер быў адным з першых беларускіх скульптараў, якія вызначылі развіццё гэтага віду мастацтва ў 1920–1930-х гг. Лёс гэтага мастака, як і іншых мастакоў яўрэйскага паходжання, трагічны: у 1942 годзе ён быў расстраляны разам са сваёй сям’ёй. Да нашых дзён дайшло крыху больш дзесяці яго твораў, якія захоўваюцца сёння ў беларускіх музейных зборах.

Свае творчыя намаганні Бразер сканцэнтраваў у жанры партрэта, ствараючы выявы як вядомых грамадскіх і палітычных дзеячаў, так і прадстаўнікоў творчай інтэлігенцыі.

Прадстаўлены ў экспазіцыі музея скульптурны бюст легенды яўрэйскага драматычнага тэатра, вялікага акцёра і выбітнага рэжысёра, народнага артыста СССР – Саламона Міхоэлса (сапраўднае – Шліёма Воўсі) – па праве лічыцца адной з вяршыняў творчасці Абрама Бразера. У гэтым партрэце скульптар здолеў з бязлітаснасцю аб’ектыўнага назіральніка перадаць індывідуальныя фізіягнамічныя асаблівасці знешнасці акцёра: “вочы навыкаце, выпуклы лоб, валасы дыбам, кароткі нос і тоўстыя вусны” – так апісвалі знешнасць Міхоэлса, але і разам з тым падкрэсліць інтэлект, своеасаблівасць духоўнага склада гэтага велічнага “яўрэйскага” караля Ліра.

Атаясамленне вобраза Міхоэлса, створанага Бразерам, з каралём Лірам – вяршыняй яго акцёрскай творчасці, ролю якога ён сыграў у 1935 годзе – не выпадковае. Сцэнічнывобраз, увасоблены вялікім акцёрам, адрозніваўся філасофскай глыбінёй, вастрынёй і манументальнасцю формы. Сучаснікі ўспаміналі: “У поўнай цішыні, згорбіўшыся, хутаючыся ў мантыю, як у хатні халат, з’яўляўся Лір. Ні на каго не гледзячы, ён павольна цягнуўся да трона і сцягваў за вуха Шута, які рассеўся там. І паверх схіленых галоў прыдворных узнікаў твар Ліра. Амаль без грыму, без традыцыйнай барады. Твар, які немагчыма было забыць”.

Абрам Бразер з дзіўнай праніклівасцю здолеў парадмеціць акцёрскую міхаэлсаўскую формулу і ўвасобіць у гэтай працы драматычныя калізіі будучых падзей, у тым ліку і асабістых, і агульначалавечых.